2-10-2019 – Als ik een lezing over kruiden geef roepen mensen vaak enthousiast: “Zouden alle chemisch gesynthetiseerde geneesmiddelen vervangen kunnen worden door kruidenpreparaten?”
“Ja”, zeg ik dan, “dat kan grotendeels wel. Maar of je het ook moet willen is een tweede.”
Verbazing alom. “U bent toch vóór kruiden?”
Zeker, ik houd erg van kruiden. Ik neem daarom zelf altijd een kruidenmiddel als ik iets nodig heb. Bij voorkeur zelfgemaakt en ook zelf geteeld of zelf verzameld. Ik houd namelijk ook van knutselen en zelf doen. En ik weet voor bijna elke pil wel een equivalent te vinden in het plantenrijk. Maar ik moet er niet aan denken dat heel Nederland morgen voor hun pijnstilling overstapt op wilgenbast en spirea in plaats van paracetamol, op kaasjeskruid in plaats van omeprazol, op zuurbesbast in plaats van amoxicilline, op rode gistrijst in plaats van statinen en nog zo een paar.
Op zo’n korte termijn zou dat een ramp betekenen. De natuur wordt dan leeggeroofd of er wordt een heel groot beslag op landbouwgrond gelegd. Apothekers zouden nogal wat opslagcapaciteit tekortkomen, want de bulk van de medicijnenvoorraad wordt dan meer dan vertienvoudigd en daarmee ook transport, verpakkingen enzovoorts. Naast deze logistieke problemen kunnen enkele behandelingen duurder worden en duurder betekent in de huidige situatie al snel: onbetaalbaar. Vergelijk de prijs van een dagdosis fluoxetine maar eens met een dagdosis Hypericum(en dan heb ik het nog niet eens over saffraan). Vergelijk de prijs van paracetamol met wilgenbast, rode gistrijst met simvastatine enzovoorts [1]. Los daarvan moet er nog best wat onderzoek gedaan worden voordat we bijvoorbeeld weten hoe een veilig en effectiefGalega-middel eruit moet zien dat zich kan meten met metformine, wat de dosering zou moeten zijn van hartmiddelen op basis van DigitalisofStrophanthus, enzovoort. Maar waar een wil is, is een weg. Stap voor stap te gaan, dat wel.
Eerder brak ik een lans voor het afschaffen van patenten op geneesmiddelen, want dat zou de gezondheidszorg eerlijker en goedkoper maken [2]. Dat werkt voor de huidige chemische geneesmiddelen, maar bij kruiden valt hier niet zo veel te winnen omdat die patenten er meestal toch niet zijn. Op 26 augustus 2019 deed minister Bruno Bruins in een open brief een dringend beroep op de farmabedrijven om niet meer elke keer die grote winsten te pakken door extreme prijsverhogingen van de geneesmiddelen,’omdat het kan’. Something’s gotta give,aldus Bruins.
Hij dreigde de betreffende bedrijven hiervoor in het openbaar aan de schandpaal te nagelen [3].
Ik legde verbaasd mijn krant neer. Kan zo’n dreigement effectief zijn? Je hebt jezelf immers van deze sector afhankelijk gemaakt. Of heb je ook een alternatief? En in hoeverre kunnen kruidengeneesmiddelen dat alternatief zijn?
Helaas worden feiten vaak buiten hun context gepresenteerd. Rode gistrijst (Monascus purpureum) stond aan de wieg van de aanvankelijk peperdure statines. Oorspronkelijk waren Monascus-producten goedkoper, maar ze kregen nergens aandacht. Pas toen veel patiënten rode gistrijst gingen nemen in plaats van statines kwamen er in de media wat berichten over. En deze wezen vooral op het gevaar van de bijwerkingen. Ook gingen er al snel stemmen op voor een verbod van het natuurproduct [4]. Inmiddels is het patent verlopen en zijn generieke statines goedkoper dan rode gistrijst [1]. Dat laatste wordt echter nog steeds gebruikt, vooral omdat veel patiënten het als kwalitatief beter ervaren dan de statines. Bij depressieve klachten is Hypericumonder andere populair omdat het geen erectieproblemen geeft, waar de fluoxetines wel om bekend staan. Dit tijdschrift staat vol van dergelijke voorbeelden.
Om het paard niet steeds achter de wagen te spannen, dienen voor de registratie van een (nieuw, duur) geneesmiddel vergelijkende studies te worden uitgevoerd. Met het bestaande eerstekeusmiddel, maar waarom niet ook met een qua effect vergelijkbaar natuurproduct?
Vervanging van ‘chemie’ door kruiden: wanneer wel of niet? That’s the question. Laten NVF-leden en alle overige betrokkenen hier gezamenlijk een antwoord op zoeken. Een antwoord dat zowel medisch, als ecologisch, als financieel onderbouwd is. En laat vooral ook patiënten meedenken en een grote stem hierin hebben. Zien zij iets in een persoonsgebonden geneesmiddelenbudget? Wat hebben ze over voor betere kwaliteit en voor minder milieuschade?
En wat kunnen kruiden op dit gebied betekenen? Kruiden hebben a lot to give,minister!
———-
1. Ter vergelijking enkele prijzen per 100 dagdoses, afgerond op hele euro’s (bronnen: Farmaceutisch Kompas en diverse drogistensites). De eerstgenoemde, lagere prijs betreft het generieke middel, de tweede het merkgeneesmiddel. Bij de plantaardige producten zijn de minimale en maximale prijzen vermeld.Paracetamol 15-88 vs. wilgenbast 40-100; fluoxetine 5-37 vs. sint-janskruid 40-60; simvastatine 9-35 vs. rode gist rijst 20-60.
2. Patentvrij utopia. Column in NTvF jg. 30 (2017); nr. 2 pag. 35.
3. Volkskrant bureauredactie. Open brief minister Bruno Bruins. Volkskrant 26.08.2019.
4. Rode gist rijst in de lift, maar BHR trekt aan de noodrem. Column in NTvF jg. 29 (2016); nr. 2, pag. 20.
(gepubliceerd in Ned Tijds Fytoth 2019 (32)4: p. 25. Zie www.fyto.nl)