3-3-2019 - Wie van de NVF-leden is nog nooit met modder besmeurd door de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK)? NVF-oprichter en eerste voorzitter Rudi Labadie wordt op kwakzalverij.nl nog steeds negentien keer genoemd ('die vreselijke Utrechtse professor'), meestal in verband met de NVF. Zijn opvolger Johan van Meer kon het ook niet goed doen. Hij werd beschimpt omdat hij te zien was in de Teleac-cursus 'Kruiden in de roos' (een cursus uit de serie ‘Hobby en Vrije Tijd’!) en vanwege een keuzevak in de apothekersopleiding op de Universiteit Utrecht [1].
Van Meer’s opvolger als NVF-voorzitter, Kees Beukelman, heeft zelf een grondige hekel aan vage ideeën en onbewezen therapieën. Hij kwam in beeld na een interview in Mediator, toen nog tevens het periodiek van de Federatie Medisch Wetenschappelijke Verenigingen (FMWV). De VtdK bestuursleden stortten in 2006 de voor hen zo gebruikelijke modder over hem uit [2].
Ook ikzelf bleef niet buiten schot, maar ik was het al gewend. Sinds ik in 2003 met Gerdien Kleijer, dierenarts en destijds werkzaam op de veterinaire faculteit in Utrecht, de studiegroep Dier en Kruid oprichtte, staan wij op de ‘zwarte lijst’ van de VtdK [3]. De FMWV was destijds al door de VtdK gemaand de NVF buiten de deur te zetten, maar gaf daar geen gehoor aan.
In 2005 heb ik een column geschreven over deze vreemde vereniging [1] en daarmee dacht ik dat de kous af was. Vorig jaar bleek echter dat er bij de VtdK nog steeds pek op het vuur stond voor de NVF. In 2017 was er landelijk nogal wat aandacht geweest voor de Lyme-special van dit tijdschrift (NTvF 30e jaargang, nr. 2) en trok gynaecoloog Cees Renckens uit Hoorn opnieuw aan de bel. Renckens was 23 jaar lang (tot 2011) de VtdK-voorzitter en bepaalt nog steeds voor een groot deel het gezicht van deze vereniging; zo schreef hij in 2018 in de eerste editie van het verenigingsblad acht van de twaalf artikelen.
Zijn standpunten over patiënten die lijden aan wat hij 'modeziektes' noemt, (ME of CVS, postnatale depressie, bekkeninstabiliteit, post-whiplash en fibromyalgie), hebben al eerder tot ophef geleid [4].
Niet verbazingwekkend vond hij ook chronische Lyme een modeziekte. Hij suggereerde dat alle artsen die bij deze NTvF-special betrokken waren zich met kwakzalverij bezig hielden [5].
Ik ga niet opnieuw de onkunde van de VtdK op het gebied van kruiden fileren. Alhoewel, laat ik één VtdK-citaat als voorbeeld geven: 'Werkzame kruidenmiddelen zijn er nauwelijks gevonden, geen enkel middel werd geregistreerd, en alleen over sint-janskruid en cannabis kan gezegd worden dat zij enige status aparte genieten. Of zij ooit een registratie als geneesmiddel zullen behalen is twijfelachtig' [5], aldus Renckens in 2018. De feiten zijn echter anders en het is van belang dit nog eens duidelijk te onderstrepen. Een cannabisextract werd in diverse Europese landen, ook in Nederland, geregistreerd als geneesmiddel voor spierontspanning bij MS. Er waren eind 2011 al 375 Europese registraties voor traditional use
(TU) en 71 registraties voor well-established use (WEU)*
kruidengeneesmiddelen (onder meer met sint-janskruid), en op dat moment waren er nog vele in behandeling. Eind 2016 was dat aantal in de EU opgelopen tot 1719 geregistreerde middelen en nog 574 in behandeling voor TU, betreffende 162 verschillende planten; voor WEU waren er 803 geregistreerde middelen en nog 303 in behandeling en deze betroffen 61 planten. Op dit moment zijn er in Nederland 162 registraties van kruidengeneesmiddelen (WEU en TU) waarvan 53 traditioneel (TU) [6].
De mening dat fytotherapie hoort tot het kwakzalversdomein omdat er geen wetenschappelijk bewijs voor de werking is, is dus al heel lang door de feiten achterhaald.
---------------
* De Europese wet kent twee soorten registraties voor kruidengeneesmiddelen: de TU en de WEU. Bij een registratie voor traditioneel gebruik (TU) dienen kwaliteit en veiligheid van het product bewezen te zijn; voor de plausibele effectiviteit kan worden verwezen naar de EMA-monografieën. Bij de WEU-registratie dient de producent afdoende bewijzen voor kwaliteit, veiligheid en effectiviteit van zijn product te overleggen.
Referenties
1. Van Asseldonk T. 2005. Jublieumcongres antikwakpolitie. Gepubliceerd in diverse media o.a. op www.kanker-actueel.nl.
2. Webredactie kwakzalverij.nl 2006. De Nederlandse Vereniging voor Fytotherapie en de Federatie van Medisch Wetenschappelijke Verenigingen. Via www.kwakzalverij.nl; geraadpleegd 11-11-2018.
3. Lumeij JT. Een kritische beschouwing over veterinaire kruidengeneeskunde (fytotherapie). Tijd td Kwakz maart 2003:8-11.
4.
www.nemokennislink.nl/publicaties/sta-op-en-wandel/
Geraadpleegd 15-11-2018.
5
. Renckens CNM.
Federatie van Medisch Wetenschappelijke Verenigingen (FMWV) herbergt kwakzalvers. Tijd td Kwakz 2018;129(1): 6-8.
6. NVF-nieuws 2013: Vragen en antwoorden (gegegeven door het College ter Beoordling van Geneesmiddelen, CBG) over kruidengeneesmiddelen. Ned Tijds Fytoth 26(1):23-24; Actuele informatie via de databank van het CBG: www.geneesmiddelninformatiebank.nl geraadpleegd 11-1-2019; en:
Uptake of the traditional use registration scheme and implementation of the provisions of Directive 2004/24/EC in EU Member States
(status rapportage EMA-HMPCP, diverse jaren).
Deze column is gepubliceerd in het Ned Tijds Fytoth 2019(32)2:24.