Rode gistrijst in de lift, maar BHR trekt aan de noodrem

12-02-2016 – Het is een route die in dit tijdschrift vaker werd beschreven:

traditionele kruidenproducten worden onderzocht, zij blijken werkzaam, de werkzame stoffen worden vastgesteld, er worden op basis hiervan geregistreerde geneesmiddelen ontwikkeld, deze blijken nogal wat bijwerkingen te hebben, en als uitkomst wordt niet het geneesmiddel maar het kruidenproduct verboden.

De Belgische Hoge Raad voor de Gezondheid heeft in zijn antwoord op de vraag van de minister onlangs een verbod voorgesteld op het gebruik van voedingssupplementen met rode gistrijst. De reden: producenten presenteren deze supplementen met een medische claim (cholesterolverlaging). Nu is recentelijk door de EFSA een voorwaardelijke officiële erkenning gegeven aan de claim ‘draagt bij aan de handhaving van een normaal bloedcholesterolniveau’, indien de consument bij het dagelijks gebruik van het preparaat minimaal 10 mg monacolin K per dag inneemt. Producten die deze hoeveelheid statines bevatten kunnen echter ook de bijwerkingen van statines (zoals spierpijn) vertonen. Dit is al een aantal keer gerapporteerd. Monacolin K is een equivalent van lovastatine, dat als geneesmiddel op de markt is in tabletten van 10, 20, 40 en 60 mg. In Nederland, België en Frankrijk is het niet op de markt.

De Belgische Raad stelt nu aan de minister voor om rode gistrijst gewoonweg te verbieden als supplement, om zo de producenten te dwingen tot een geneesmiddelregistratie. Ook merkt de Raad op dat er eigenlijk veel meer van dergelijke producten op de voedingssupplementenmarkt zijn waarvoor hetzelfde geldt. De Raad spreekt zich verder niet uit over cholesterolverlagende margarines en dergelijke, die qua risico voor de consument veel scherper aan de wind zeilen.

Een terecht punt van aandacht dat door de Raad wordt genoemd is het verschil in monacolingehalte tussen diverse producten. Van de 180 genotificeerde producten met rode gistrijst zijn er 33 waarvan dit gehalte niet bekend is en bij de overigen is er een spreiding van 1 tot 29 mg per dagdosis. Overigens citeert de Raad hierbij een overzicht dat door professor Laekeman is gepubliceerd in het Tijdschrift voor Cardiologie (2015) onder de titel Rode gist in de lift (sic). Een ander aandachtspunt is de mogelijke vervuiling van preparaten met mycotoxinen, in dit geval citrinine. Zonder meer is kwaliteit bij deze (en bij veel andere!) producten van groot belang.

Monacolin heeft, net als andere statines, diverse interacties met geneesmiddelen en voedingsmiddelen. Indien een product op zichzelf geen problemen geeft, kunnen interacties dan toch een reden zijn om dit product te verbieden in de warenwet? Deze discussie steekt ook regelmatig de kop op als het gaat om sint-janskruid. Het standpunt dat de NVF hierbij inneemt, is dat de gevaren van bepaalde bereidingen reden kunnen zijn om de vrije verkoop van deze risicovolle bereidingen te verbieden. Slechts de naam van de plant, ongeacht de bereiding, kan geen reden tot verbod zijn. De problematiek die een product geeft in combinatie met andere medicijnen mag echter geen reden voor een verbod zijn. We gaan immers ook geen grapefruitsap verbieden.

Er is zeker veel te zeggen voor de registratie van kruiden als geneesmiddel in verband met betere kwaliteitscontroles en farmacovigilantie. Maar het wenselijke moet men niet met een verbod gaan afdwingen. Dat werkt averechts. In deze tijd van internetverkoop wordt de kwaliteit die de consument krijgt dan alleen maar nog oncontroleerbaarder.
De Belgische Raad putte bij zijn antwoord vooral uit een rapport van de Franse organisatie ANSES (een soort NVWA/RIVM-combi) uit 2014. De Fransen kennen naast farmacovigilantie ook nutrivigilantie. Het idee van nutrivigilantie verdient nadere beschouwing.

Het waandenkbeeld dat voeding niet medicinaal kan of mag zijn moet worden verlaten. En wellicht kan een politicus nu eens de vraag opwerpen waarom statines jarenlang (in de patentperiode) voor honderden euro’s per patiënt per maand moesten worden verstrekt, terwijl er ook rode gistrijst bestond.

Tedje van Asseldonk

Bron: Advies van de Hoge Gezondheidsraad nr. 9312: Voedingssupplementen op basis van ‘rodegistrijst’. 3 febr 2016. Via http://www.health.belgium.be .

Gepubliceerd in Ned Tijds Fytoth jg 29 nr 2, pag 20. Zie http://www.fyto.nl